در دنیای امروزی جهانی شده و فناوری محور، همکاری بین شرکت‌های ‌دانش‌بنیان و صنایع بزرگ نقش مهمی در توسعه صنعتی ایفا می‌کند. این یادداشت به بررسی اهمیت شرکت‌های ‌دانش‌بنیان فعال در تولید بار اول و سناریو بومی‌سازی تجهیزات گلوگاهی می‌پردازد. کشورها با ‌بومی‌سازی موفق تجهیزات و فناوری می‌توانند به خودکفایی، صرفه جویی ارزی، ایجاد فرصت‌های صادراتی، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش کارایی، خنثی سازی تحریم‌ها، رشد شرکت‌های ‌دانش‌بنیان و ارتقای اکوسیستم اقتصاد ‌دانش‌بنیان دست یابند.

1. خودکفایی در فرآیند تولید

همکاری بین شرکت‌های ‌دانش‌بنیان و صنایع بزرگ، ‌بومی‌سازی تجهیزات و فناوری را تسهیل می‌کند و کشورها را قادر می‌سازد در فرآیند تولیدات صنعتی به خصوص در جهت تکمیل زنجیره‌های ارزش به خودکفایی دست یابند. با کاهش وابستگی به تجهیزات، ماشین‌آلات و فناوری وارداتی، کشورها می‌توانند قابلیت‌های صنعتی خود را افزایش داده و آسیب‌پذیری در برابر اختلالات زنجیره تامین را کاهش دهند. خودکفایی تامین پایدار و ثابت تجهیزات ضروری را تضمین می‌کند، وابستگی به تامین کنندگان خارجی را کاهش می‌دهد که توسعه را در صنایع حیاتی تقویت می‌کند.

2. صرفه جویی در ارز

سازوکار تولید بار اول از طریق شرکت‌های ‌دانش‌بنیان به کشورها این امکان را می‌دهد که با کاهش واردات ارز صرفه جویی کنند. واردات تجهیزات، ماشین‌آلات و فناوری پیشرفته اغلب به ذخایر ارزی قابل توجهی نیاز دارد که می‌تواند اقتصاد کشور را تحت فشار قرار دهد و همچنین فشار ارزی بالایی نیز به کشور وارد کند. با تولید بار اول این تجهیزات، ماشین‌آلات و فناوری وارداتی در داخل کشور، کشورها می‌توانند علاوه بر صرفه‌جویی ارزی، فشار ارزی حاصل از این واردات را نیز حذف کنند و ذخایر ارزی خود را حفظ کنند، منابع را با کارایی بیشتری تخصیص دهند و در سایر زمینه‌های توسعه اقتصادی سرمایه گذاری کنند.

3. ایجاد فرصت‌های صادراتی

‌بومی‌سازی موفق تجهیزات و فناوری فرصت‌های صادراتی را برای شرکت‌های ‌دانش‌بنیان و صنایع بزرگ باز می‌کند. زمانی که کشوری توانایی تولید مکانیزم‌های پیشرفته را ایجاد کرد، می‌تواند به بازارهای بین المللی راه پیدا کند و به مرکزی برای تولید و صادرات آن محصولات تبدیل شود. صادرات تجهیزات، ماشین‌آلات و فناوری تولید بار اول شده نه تنها نیاز داخل کشور را تامین می‌کند و باعث کاهش فشار ارزی به کشور می‌شود، بلکه باعث ایجاد درآمد و توسعه رقابتی بخش صنعتی نیز می‌شود.

4. کاهش شدید در هزینه‌های تولید

واردات تجهیزات استراتژیک تحریم شده اغلب با هزینه‌های بالایی همراه است، از جمله نه تنها قیمت خرید بلکه هزینه‌های اضافی مربوط به دور زدن تحریم‌ها، حمل و نقل در شرایط تحریمی، عوارض گمرکی برای عبور از چندین کشور که برای دور زدن تحریم‌ها انجام می‌پذیرد و همین موضوع سبب می‌شود که با اجرایی شدن سازوکار تولید بار اول برای تجهیزات و فناوری‌های استراتژیک صنعتی کشور، هزینه‌های تولید به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

5. افزایش راندمان تولید

همکاری صنعت با شرکت‌های ‌دانش‌بنیان در حوزه تولید بار اول منجر به بهبود قابل توجهی در بهره وری تولید خواهد شد. صنایع بزرگ با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و راه‌حل‌های نوآورانه توسعه‌یافته توسط شرکت‌های دانش‌بنیان، می‌توانند فرآیندهای تولید خود را بهبود بخشند، عملیات را ساده‌سازی کنند و بهره‌وری را افزایش دهند. ادغام دانش و فناوری در حوزه تولید بار اول امکان بهینه‌سازی روش‌های تولید، کنترل کیفیت و استفاده از منابع را فراهم می‌آورد که منجر به خروجی بالاتر و رقابت‌پذیری بهتر می‌شود.

6. خنثی سازی تحریم‌ها

در شرایط تحریم، سازوکار تولید بار اول از طریق شرکت‌های ‌دانش‌بنیان، ابزاری برای خنثی کردن تاثیر محدودیت‌های تجاری فراهم می‌کند. با توسعه توانمندی‌های داخلی برای تولید تجهیزات استراتژیک، کشورها می‌توانند اثرات نامطلوب تحریم‌ها بر موجودی و قیمت تمام شده کالاهای وارداتی را کاهش دهند. این موضوع تاب آوری اقتصاد ایران را افزایش می‌دهد.

7. بازارسازی تضمینی برای شرکت‌های ‌دانش‌بنیان

همکاری بین صنایع بزرگ و شرکت‌های ‌دانش‌بنیان بازاری را برای محصولات و خدمات توسعه یافته توسط این شرکت‌ها ایجاد می‌کند. از آنجایی که صنایع بزرگ مکانیزم‌های ‌بومی‌سازی شده را اتخاذ می‌کنند، بستری را برای شرکت‌های ‌دانش‌بنیان فراهم می‌کنند تا نوآوری‌ها و قابلیت‌های خود را به نمایش بگذارند. این رابطه همزیستی باعث رشد اکوسیستم اقتصاد مبتنی بر دانش، حمایت از تحقیق و توسعه، کارآفرینی و تجاری‌سازی فناوری‌های پیشرفته می‌شود و در نهایت یک بازارسازی تضمینی برای شرکت‌های ‌دانش‌بنیان به همراه خواهد داشت.

8. ‌بومی‌سازی فرآیندهای مهم صنعتی

سازوکار تولید بار اول توسط شرکت‌های ‌دانش‌بنیان به ‌بومی‌سازی فرآیندهای مهم صنعتی در داخل کشور کمک می‌کند. ایران با توسعه قابلیت‌های بومی برای تولید تجهیزات استراتژیک، وابستگی خود را به منابع خارجی کاهش داده و ماهیت دانش محور صنایع بزرگ خود را ارتقا می‌دهد. این بومی‌سازی نه تنها توسعه صنعتی را تقویت می‌کند، بلکه پایه‌ای برای پیشرفت‌های بیشتر فناوری، ایجاد شغل و رشد اقتصادی ایجاد می‌کند.

نتیجه

همکاری شرکت‌های ‌دانش‌بنیان و صنایع بزرگ در سازوکار تولید بار اول برای توسعه صنعتی کشور مبتنی بر دانش و فناوری از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران با بومی‌سازی تجهیزات و فناوری به خودکفایی، صرفه‌جویی ارزی، ایجاد فرصت‌های صادراتی، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش کارایی، خنثی‌سازی تحریم‌ها، رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و ارتقای اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان دست می‌یابد. پذیرش این رویکرد، ایران را قادر می‌سازد تا قابلیت‌های صنعتی خود را تقویت کند، رقابت‌پذیری را افزایش دهد و خود را در خط مقدم پیشرفت‌های فناوری در بازار جهانی قرار دهد.